Jan Hagel, je kent hem vast wel uit het koekjesschap in de supermarkt. Het rechthoekige, krokante oer Hollandse koekje bestrooid met grove suiker en amandelschaafsel. Een enkele goede bakker maakt ze ook nog zelf. Maar wie was Jan Hagel eigenlijk en waarom heeft een koekje überhaupt een mannennaam, vroeg ik me laatst af. Dus ging ik op onderzoek uit. En al speurend in mijn oude kookboeken en op internet bleek er wel degelijk en verhaal achter Jan Hagel te zitten.

Wie was Jan Hagel eigenlijk?

Jan Hagel staat eigenlijk niet voor één man en is niet een Nederlands historisch figuur. Toch kende men in het Nederland van de 17^e en 18^e eeuw Jan Hagel maar al te goed. Net zoals Jan Rap (en zijn maat) Jan wordt zelfs beschreven in het beroemde boek ‘Eline Vere’ van Louis Couperus.

Je kon maar beter niet zo genoemd worden, want de naam was allerminst positief. Als destijds iemand je namelijk een Jan Hagel noemde, dan bedoelde hij te zeggen dat hij je een enorme aso vond. Zo werden matrozen vooral als het gajes van de samenleving gezien en dus Jan Hagels genoemd. Maar ook de gewone man van de straat werden door de elite wel Jan Hagels genoemd, maar in de regel was het vooral bedoeld om zich negatief over iemand uit te laten. Zo werden in de Tweede Wereldoorlog ook NSB’ers en Landwachters (NSB’ers met politietaken)in de volksmond Jan Hagels genoemd.

Daarna verdween het scheldwoord langzaam uit de Nederlandse samenleving. Alleen in de strips van Olivier B. Bommel en Kuifje komt de scheldnaam nog wel voor.

Grappig dat we nu in de 21^e eeuw alleen het koekje nog kennen en de scheldnaam uit onze taal verdwenen is.

Binnenkort kun je op de donderdag meer lezen over de herkomst van typisch Hollandse producten op de:

TG Facebook Comments